ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ - ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ "ΑΝΑΤΟΛΗ" 1896-1910

 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ 

Το περιοδικό «Ξενοφάνης», πού εξέδιδε  στήν ’Αθήνα ο Σύλλογος των Μικρασιατών

«’Ανατολή», είναι μιά σημαντικότατη πηγή ιστορικών, λαογραφικών καί άλλων πληρο-

φοριών πού αναφέρονται στο μικρασιατικό ελληνισμό. 'Η έκδοσή του συμπίπτει μέ τή γονιμότερη περίοδο τής δράσης τής «’Ανατολής», την τελευταία δεκαετία τοϋ  προπερασμένου αιώνα καί την πρώτη δεκαετία τοΰ περασμένου. Στήν περίοδο αύτή ή «’Ανατολή» συνετέλεσε πραγματικά στήν επιτυχή λύση αρκετών προβλημάτων πού απασχολούσαν τις ελληνικές κοινότητες τής Μικράς ’Ασίας. ’Ιδιαίτερα στον τομέα τής παιδείας πέτυχε πραγματικά θαύματα. ’Αλλά καί άργότερα καί μετά τή μικρασιατική καταστροφή καί μέχρι τήν ήμέρα πού έπαψε νά ύφίσταται ή «’Ανατολή» έπιτελούσε  σημαντικότατο έργο. 'Η μελέτη τού άρχείου της, πού βρίσκεται σήμερα στή Βιβλιοθήκη τής «'Εστίας Νέας Σμύρνης», επιβεβαιώνει τήν έκταση καί τή σοβαρότητα τής ποικιλόμορφης δραστηριότητας τού Συλλόγου. ’Ιδιαίτερο ένδιαφέρον παρουσιάζει το μέρος έκεινο τού άρχείου πού άναφέρεται στήν πρώτη περίοδο τοΰ Συλλόγου, μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή. Σ’ αυτή  είναι συγκεντρωμένη όλη ή πυκνή καί ευρύτατη άλληλογραφία τοΰ Συλλόγου μέ τις μικρασιατικές κοινότητες πάνω σέ θέματα πού είχαν σχέση μέ μιά όποιαδήποτε εξυπηρέτηση τών κοινοτήτων αυτών. ’Αλλά καί μόνη ή ύπαρξη τού «Ξενοφάνη» θά μάς επέβαλε νά τρέφουμε αισθήματα ευγνωμοσύνης καί προς τούς άρχικούς ιδρυτές καί προς τούς άλλους

Το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε το Γενάρη τού 1896, πέντε σχεδόν χρόνια μετά την

'ίδρυση τού Συλλόγου, αλλά, έξαιτίας τών οικονομικών κυρίως δυσχερειών, ό πρώτος

τόμος ολοκληρώθηκε το 1904. ’Από τον ’Οκτώβριο τού 1905 μέχρι το Δεκέμβριο του

1910 ή έκδοση, μέ έξαίρεση μόνο ορισμένες περιόδους, γίνεται τακτικά κάθε μήνα.

’Έτσι στο διάστημα αυτό εκδίδονται 6 τόμοι. Μέ την ολοκλήρωση του Ζ' τόμου,

το Δεκέμβριο τού 1910, διακόπτεται ή έκδοση γιά οικονομικούς λόγους.

*Η άναγγελία τής συντακτικής επιτροπής τού περιοδικού χαρακτηρίζει τή διακοπή

προσωρινή, άλλά δυστυχώς κανένα φύλλο τού «Ξενοφάνη» δέν είδε πάλι το φώς

τής δημοσιότητας.

Το σύνολο τών τευχών πού έκδόθηκαν σχηματίζουν σήμερα επτά τόμους (5961 σελίδες).

Ή ύλη πού δημοσιεύεται στο περιοδικό είναι ποικίλη καί άναφέρεται σέ όλους σχεδόν

τούς κλάδους τού επιστητού, χωρίς όμως μέ αύτό νά απομακρύνεται άπο το σκοπό του,

πού σύμφωνα μέ το άρθρο 2 τού καταστατικού τού Συλλόγου ήταν ή ιστορική καί

πραγματική μελέτη τής Μικρασίας. ’Έτσι βλέπουμε ότι καί τά θρησκευτικά καί τά

εκπαιδευτικά καί τά άλλα άρθρα ακολουθούν πάντοτε σχεδόν τούς κύριους στόχους

πού θέτει το περιοδικό. ’Ακόμη καί τά φιλοσοφικά άρθρα, πού το μεγαλύτερο μέρος

τους οφείλεται στον καθηγητή τής φιλοσοφίας καί γιά πολλά χρόνια πρόεδρο τού Συλλόγου,

Μαργαρίτη Εύαγγελίδη, στρέφονται γύρω άπο το μικρασιατικό ελληνισμό καί

τούς μικρασιάτες στοχαστές ’Αλλά τό πολυτιμότερο υλικό τού «Ξενοφάνη», πού τόν

άναδεικνύει σέ σπουδαιότατη πηγή γιά τις μικρασιατικές σπουδές,

είναι οί δημοσιευόμενες πρωτότυπες ίστορικοαρχαιολογικές,  γεωγραφικές 

καί λαογραφικές  μελέτες πού άφοροΰν καθαρά τή Μικρά ’Ασία καί διαφωτίζουν

άρκετά   σχετίζεται μέ αυτήν.

Οί μελέτες αυτές καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της δημοσιευμένης ύλης.

Σπουδαιότατο κεφάλαιο του περιοδικού είναι καί οί στατιστικές πληθυσμών καί

της θρησκευτικής καί εκπαιδευτικής κίνησης διαφόρων εκκλησιαστικών επαρχιών τής Μ. ’Ασίας.

Πρέπει νά σημειωθεί ότι γιά τούς ιδρυτές της «’Ανατολής» ή έννοια τής Μικρας ’Ασίας

καί τοϋ Πόντου ήταν ένιαία- καί με βάση τήν ένότητα αύτή τοϋ μικρασιατικού έλληνισμοϋ,

πού καί τά Δωδεκάνησα, κινήθηκε ό Σύλλογος στήν πραγματοποίηση τών έπιδιώξεών του.